Χρήστος Ιαβάτσο MD, MSc, PhD, ESGO
Γυναικολόγος Ογκολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Αθηνών
Επιμελητής Α’ Γ.Α.Ν.Π. ΜΕΤΑΞΑ, Πειραιάς
1. Τι είναι το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών;
Η πιο συχνή ενδοκρινοπάθεια γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας (συχνότητα 5-10%). Χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλομορφία στην κλινική εικόνα. Έχουν ενοχοποιηθεί περιβαλλοντικοί – διατροφικοί – γενετικοί – μεταβολικοί – ανοσολογικοί – ψυχολογικοί παράγοντες ως αίτια του συνδρόμου.
2. Ποια τα κριτήρια διάγνωσης του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών;
Τα κριτήρια του Rotterdam περιλαμβάνουν τα παρακάτω (αρκούν τα 2 από τα 3):
– Υπερανδρογοναιμία (κλινικά ή βιοχημικά ευρήματα)
– Ανωοθυλακιορρηξία
– Υπερηχογραφική εικόνα πολυκυστικών ωοθηκών (>12 ωοθυλάκια 2-9 mm ή όγκος ωοθήκης >10 ml) και αύξηση του πάχους του στρώματος της ωοθήκης.
3. Ποια η κλινική εικόνα του συνδρόμου;
– διαταραχές του εμμηνορρυσιακού κύκλου: αραιομηνόρροια (85% των ασθενών), αμηνόρροια, απρόβλεπτη μητρορραγία.
– κλινική υπερανδρογοναιμία: υπερτρίχωση, δασυτριχισμός, ακμή, αυξημένη λιπαρότητα του δέρματος, ανδρογενετική αλωπεκία.
– υπογονιμότητα – αυξημένη πιθανότητα αποβολής σε περίπτωση κύησης
– αντίσταση στην ινσουλίνη – υπερινσουλιναιμία – σακχαρώδης διαβήτης – μελανίζουσα ακάνθωση
– δυσλιπιδαιμία
4. Ποιος είναι ο καλύτερος χρόνος για να εκτιμηθεί υπερηχογραφικά η μορφολογία της ωοθήκης;
Η 12η -15η ημέρα του κύκλου.
5. Τι περιλαμβάνει ο ορμονολογικός – εργαστηριακός έλεγχος του συνδρόμου;
– Ολική και ελεύθερη τεστοστερόνη: Η τεστοστερόνη δεν αυξάνεται περισσότερο από 2 φορές της μέγιστης φυσιολογικής τιμής. Τα αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης στο PCO θεωρούνται ωοθηκικής προέλευσης. Πολύ αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης (>200ng/dl) θέτουν την υποψία αρρενοποιητικού όγκου των ωοθηκών
– Δ4-ανδροστενδιόνη
– Θειική δευδροεπιανδροστερόνη (DHEA-S): είναι αυξημένη μόνο κατά 25-50% στο PCOS.
– PRL (προλακτίνη) (ήπια υπερπρολακτιναιμία έχει παρατηρηθεί στο 5-30% των ασθενών με σύνδρομο)
– Σάκχαρο νηστείας / ινσουλίνη νηστείας
– FSH, LH (λόγος LH/FSH > 2 : είναι υποδηλωτικός του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών: συχνός, αλλά όχι πάντα παρών)
6. Τι περιλαμβάνει η διαφορική διάγνωση του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών;
– Συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων όψιμης έναρξης
– Υπερπρολακτιναιμία
– Διαταραχές θυρεοειδούς
– Σύνδρομο Cushing
– Όγκους που εκκρίνουν ανδρογόνα
7. Ποια η σχέση του PCOS με την ινσουλινοαντίσταση και την υπερινσουλιναιμία;
Συνήθως αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης νηστείας, και μετά την πρόσληψη γλυκόζης μειωμένη ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη. Η ινσουλίνη έχει συνεργική δράση με την LH προς ενίσχυση παραγωγής των ανδρογόνων. Στο PCO υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ ινσουλίνης και LH, που οδηγούν σε διακοπή ανάπτυξης ωοθυλακίων και της ωοθυλακιορρηξίας.
8. Ποια τα διαγνωστικά κριτήρια του μεταβολικού συνδρόμου στις γυναίκες;
Απαιτούνται 3 ή περισσότερα από τα παρακάτω:
– Περίμετρος μέσης γυναικών >88cm
– Τριγλυκερίδια ≥150mg/dl
– HDL γυναικών <50mg/dl
– Αρτηριακή πίεση ≥130/≥85mmHg
– Γλυκόζη νηστείας ≥100mg/dl
9. Ποια η αντιμετώπιση του συνδρόμου;
– ελάττωση του αυξημένου σωματικού βάρους
– άσκηση
– αντισυλληπτικά δισκία
– αντιανδρογόνα
– μετφορμίνη
